Innovatie in de energietransitie: hoe ElaadNL technologie implementeert binnen een complexe sector

De energietransitie vraagt om technologische vernieuwing in een sector waar veiligheid, continuïteit en regelgeving zwaar meewegen. Hoe geef je in deze context toch richting aan verandering? Stichting ElaadNL – een initiatief van de Nederlandse netbeheerders – laat zien hoe. Sinds 2009 ontwikkelen en testen zij slimme oplossingen voor laadinfrastructuur. Het doel: zorgen dat het elektriciteitsnet voorbereid is op een toekomst waarin elektrisch vervoer de norm is.

Orcatech ondersteunt organisaties bij dit soort vraagstukken met engineers die technologie vertalen naar praktische toepassingen. Door kennis te delen en ervaringen uit de praktijk te belichten, ontstaat inzicht in de manier waarop technologische innovatie binnen traditionele sectoren kan worden versneld.

Kenniscentrum voor netimpact en laadinfrastructuur

“Wat is de impact van elektrisch vervoer op het elektriciteitsnet?” Met die vraag begon ElaadNL, vertelt directeur Onoph Caron. Inmiddels is ElaadNL uitgegroeid tot een onafhankelijk kenniscentrum dat testmethodes ontwikkelt, laadpunten keurt, data analyseert en standaarden opstelt. Denk aan power quality, netverstoring, cybersecurity en interoperabiliteit – essentieel voor slim en verantwoord laden.

Daarnaast adviseert ElaadNL overheden, speelt het een rol in aanbestedingen en koppelt marktdata aan investeringsplannen van netbeheerders. Het team bestaat uit vaste medewerkers, gedetacheerde specialisten van netbeheerders en een flexibele schil van technici.

De technologische uitdagingen van morgen

1. Elektrificatie van de logistiek

De elektrificatie van de logistiek is één van de grootste uitdagingen waar ElaadNL zich momenteel op richt. Waar personenauto’s al massaal laden, staan logistieke voertuigen aan de vooravond van elektrificatie. Hoewel het laden met 3 megawatt momenteel nog in de ontwikkelingsfase is, zijn de vooruitzichten positief. Maar voordat het zover is, moeten er nog flinke stappen worden gezet.

“Het stelt hoge eisen aan het net én aan de locatiekeuze van laadinfrastructuur. We brengen samen met stakeholders in kaart wat dit betekent voor het net”, aldus Onoph.

2. Toename van ‘connected assets’

“Daarnaast vragen steeds meer apparaten om slimme aansturing, denk aan elektrische auto’s, thuisbatterijen, warmtepompen en boilers. Dat vraagt om gestandaardiseerde communicatie tussen deze apparaten en de netbeheerder. Afspraken die hierover gemaakt worden, willen we uiteindelijk in regelgeving vastleggen.”

3. Bidirectioneel laden

Voertuigen die ook stroom terugleveren (vehicle-to-grid) kunnen het net ondersteunen. Een volle autobatterij kan zelfs een huishouden een week van stroom voorzien. “Eigenlijk wordt de elektrische auto een onderdeel van het net – hij ademt mee met het net”, aldus Onoph. “De techniek is er grotendeels, maar standaardisatie en regelgeving lopen nog achter.”

Onafhankelijk en verbonden: de kracht van ElaadNL

ElaadNL is een initiatief van netbeheerders, maar opereert zelfstandig. Die opzet biedt het beste van twee werelden: de flexibiliteit van een kleine organisatie, gecombineerd met toegang tot diepgaande technische en juridische kennis.

“Als ik een specialist nodig heb, kan ik terugvallen op de achterban, maar we zijn niet afhankelijk van langdurige besluitvormingsprocessen. Daardoor kunnen we snel schakelen.”

Leren door te doen: lessen uit 15 jaar innovatie

Innovatie ontstaat in de praktijk, niet in vergaderruimtes. Dat is de kern van ElaadNL’s werkwijze. De organisatie kent een platte structuur en experimenteert volop. “Als iemand een goed idee heeft en we hebben budget, dan gaan we aan de slag.”

Een deel van het team bestaat uit gedetacheerde specialisten van de netbeheerders; daaromheen wordt gewerkt met een flexibele schil die snel kan meebewegen. Zo kan het team gericht experimenteren, projecten tijdelijk oppakken en ook weer afronden.

“Wij gebruiken vaak de metafoor van een raket: het bestuur bepaalt het doel – de maan – maar onderweg laat je brandstoftanks los. Zo kunnen wij heel gericht een project oppakken, afronden en weer door. Dat is iets wat in grotere organisaties vaak veel moeizamer gaat.”

Betekenis voor de sector

De aanpak van ElaadNL laat zien dat samenwerking, standaardisatie en experimenteerruimte cruciaal zijn voor succesvolle technologische innovatie. Voor bedrijven in de energie-, mobiliteits- en maakindustrie is dit een inspirerend voorbeeld van hoe technologie niet alleen ontwikkeld, maar ook daadwerkelijk toegepast kan worden. Engineers spelen hierin een sleutelrol.

Wat vraagt dit van engineers? Werken aan innovatie binnen een traditionele sector vraagt méér dan technische expertise. Engineers die impact willen maken in dit domein, moeten kunnen schakelen tussen disciplines, buiten bestaande kaders denken én durven experimenteren. Bij ElaadNL is daar ruimte voor:

“We mogen fouten maken, en we mogen ook proberen. Daar komen soms heel mooie dingen uit.”